Algemeen
Bij de rechtmatigheidscontrole door de accountant vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:
“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.”
Indien op programmaniveau de gerealiseerde lasten hoger zijn dan de begrote lasten of, in enkele gevallen, de gerealiseerde baten lager zijn dan de begrote baten, is er sprake van een begrotingsafwijking. Voor Almere worden de begrotingsafwijkingen groter dan € 0,1 miljoen relevant geacht en gerapporteerd. Begrotingsonrechtmatigheid kunnen ook veroorzaakt worden door een administratieve fout, bijvoorbeeld onjuiste begrotingswijzigingen. Bij onjuiste begrotingswijzigingen zijn bijvoorbeeld de begrote baten verlaagd in plaats van de lasten verhoogd. Voor het resultaat heeft dit in principe geen gevolgen. Andere overschrijdingen kunnen wel effect hebben op het resultaat, bijvoorbeeld als we door onvoorziene omstandigheden meer geld hebben moeten uitgeven dan begroot.
Per uitgave die heeft geleid tot een begrotingsoverschrijding op programmaniveau dient te worden aangegeven of de uitgaven binnen het door de Gemeenteraad uitgezette beleid passen, dan wel dat er sprake is van strijdigheid met een wettelijke bepaling c.q. met een door de Gemeenteraad genomen beslissing. Onderstaande tabel toont een overzicht van de soorten onrechtmatigheid. Er kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat naar de mening van de Commissie BBV de consequentie van betreffende overschrijding moet zijn voor het accountantsoordeel.
Tabel soorten onrechtmatigheid
| Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend: | onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | onrechtmatig, en telt mee voor het oordeel |
|---|---|---|---|
1 | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd. | X | |
2 | Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad | X | |
3 | Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet | X | |
4 | Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
5 | Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen | X | |
6 | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. | ||
6a | - geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | |
6b | - geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | |
7 | Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. | ||
7a | - jaar van investeren | X | |
7b | - afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren | X |
Analyse op begrotingsoverschrijdingen groter dan € 0,1 miljoen
Uit de analyse van de realisatiecijfers 2021 blijkt bij een aantal programma’s sprake van een begrotingsoverschrijding van meer dan € 0,1 miljoen. Deze worden hieronder nader toegelicht.
bedragen x € 1 miljoen | |||
|---|---|---|---|
lasten | lasten | ||
programma | begroting | realisatie | afwijking |
01 Bestuur, inwoners en economie | 25,2 | 25,4 | -0,2 |
08 Bedrijfsvoering | 74,7 | 75,7 | -1,0 |
01 Bestuur, inwoners en economie
De overschrijding op dit programma komt vooral door hogere uitvoeringskosten door burgerzaken. Maar hier staan ook hogere opbrengsten (leges) tegenover. Dit komt doordat er vanaf de zomer in 2021 een forse toename is geweest in het aanvragen van reisdocumenten en naturalisatieverzoeken.
Als we rekening houden met de gerealiseerde baten en reservemutaties is er op dit programma geen overschrijding, maar juist een meevaller. Zie voor een verdere toelichting het programma Bestuur, inwoners en economie .
08 Bedrijfsvoering
De overschrijding op dit programma van € 1,0 miljoen komt door meerdere kleine verschillen. Voor het belangrijkste deel komt dit door hogere inhuurkosten. Dit is vooral het gevolg van ziekte en vacatureruimte. Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt blijkt het vaak steeds lastiger om vacatures op tijd in te vullen. Ook hebben we € 0,3 miljoen meer belasting moeten betalen vanwege de thuiswerkvergoeding voor medewerkers. Voor een deel wordt de overschrijding op dit programma gecompenseerd door hogere baten op dit programma (€ 0,6 miljoen). Ook zijn er op de andere programma's meevallers op de bedrijfsvoering, die deze overschrijding compenseren.
Voor een gedetailleerde toelichting op deze overschrijding verwijzen we naar de Totaalrekening .
Analyse op overschrijdingen investeringskredieten
Naast een analyse op de exploitatielasten hebben we ook een analyse uitgevoerd op de gepleegde investeringen in 2021. Immers, in het geval een investering het investeringskrediet overschrijdt kan dit invloed hebben op de afschrijvingslasten in latere jaren.
Voor de overschrijding op investeringskredieten hanteren we een grens van € 0,1 miljoen voor investeringen met economisch nut en € 0,2 miljoen voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut. Dit is gebaseerd op onze Kadernota vaste activabeleid 2017.
Uit de analyse op de realisatiecijfers 2021 blijkt dat er in 2021 geen sprake is van kredietoverschrijdingen groter dan de ondergrenzen die wij hanteren.